Goede gesprekken, mooie woorden, bezoekjes over en weer. Er lijkt wat dooi te zitten op de ijzige Euro-Amerikaanse relaties. Is dat echt zo, of slechts schone schijn? “Het is van moeten. Alleen: morgen kan alles weer een andere kant opgaan.”
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, heeft nog niet mogen spreken met Donald Trump. En als vicepresident J.D. Vance “I love Europe” zegt, dan is dat met een zure nasmaak. En toch. Het lijkt wel alsof er een soort toenadering is ingezet tussen de leiders van het oude en het nieuwe continent. De Italiaanse premier Giorgia Meloni mocht op bezoek in Washington, zij en Trump gaan samen “het Westen weer groot maken”, zeggen ze. De Amerikaanse president heeft een uitnodiging aanvaard om op zijn beurt naar Rome te reizen. Hij overweegt zelfs om de commissievoorzitter te ontmoeten. En hij bezweert dat er een handelsakkoord zal worden gesloten met de EU. “Europa is heel belangrijk voor mij”, zei hij. “Ik wil dat Europa het heel goed doet.”
LEES OOK. Goednieuwsshow na ontmoeting tussen Italiaans premier Giorgia Meloni en Amerikaans president Donald Trump: “We gaan het Westen weer groot maken”
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio was deze week al in Parijs. Hij ontmoette er Frans president Emmanuel Macron, en de Amerikanen en Europeanen hadden een “uitmuntend gesprek”. Rubio dreigt dan wel om de stekker uit de Oekraïne-gesprekken te trekken, hij noemt de ideeën van Europa “nuttig en constructief”. J.D. Vance reisde ondertussen met zijn gezin naar Italië, waar ook hij Meloni ontmoette. Vance, een vrome katholiek, viert zondag zelfs Pasen in het Vaticaan. Als hij zijn zin krijgt, ontmoet hij ook de paus. En ook al staat Europa voor alles wat Vance niet wil zijn, zijn trip lijkt mee de Amerikaans-Europese toenadering in te zetten.
Zou het dan toch wat gaan dooien? Of is dat alleen maar schijn? “De vraag is vooral of de dooi structureel is. Maar schijn is het niet”, vindt David Criekemans, professor internationale relaties aan de Universiteit Antwerpen. “Het presidentschap van Donald Trump is boeiend, maar vermoeiend. Als het vandaag dooit, kan het morgen weer vriezen. De analyse die we vandaag maken, is misschien volgende week achterhaald. Op 6?mei wordt Friedrich Merz bondskanselier in Duitsland. Hij zal Trump snel bezoeken. Mogelijk loopt dat heel stroef. Maar met Giorgia Meloni loopt het dus wel los.”
LEES OOK.“Ik hou van Europa”, aldus J.D. Vance, maar al zijn uithalen wijzen op het tegendeel: waarom zegt hij dat dan?
“De conclusie is vooral dat Meloni vandaag een van de machtigste politici van Europa is, die de afgelopen jaren geïnvesteerd heeft in haar rechtstreekse lijn met Donald Trump. Misschien kan ze hem helpen om tot de vaststelling te komen dat zijn regering zich aan het vastrijden is. Dat zie je in de Amerikaanse waarderingscijfers voor zijn economische aanpak. Die gaan snel naar beneden. Dat dreigen met handelstarieven geeft ondernemers onzekerheid, waardoor ze niet meer gaan investeren. En dan dreigt een rampscenario voor de Amerikaanse economie. Het is vooral die realiteit die Trump kan leiden naar een koerswijziging in zijn relaties met Europa.”
Ook historicus en VS-expert Frans Verhagen wijst daarop. “Een paar weken geleden was Donald Trump nog onwrikbaar in zijn tarievenbeleid. Nu is er aan de Amerikaanse kant al meer bereidheid om daadwerkelijk tot handelsakkoorden te komen. Waarom? Door de reactie van de markten op dat beleid. Trump heeft zich daar totaal op verkeken. Wat daar speelt, op de achtergrond, is een belangrijkere ontwikkeling dan de toon die nu wordt aangeslagen bij topontmoetingen.”
“Of het dooit? Ik vind die premisse niet correct. Omdat er namelijk geen winter was. In die zin dat er altijd nog werd gepraat. Kijk: Marco Rubio is met Oekraïne bezig, niet met de bredere relaties met Europa. Vance is alleen maar in Italië omdat hij wil tonen dat hij een goede katholiek is. En Trump maakt gebruik van die ene persoon in Europa die zich voordoet als Trump-fluisteraar. En die bovendien een vrouw is en blond, en dus blijkbaar vlotter met hem door een deur kan. Vergeet niet dat hij slechts enkele weken geleden zei dat de Europese Unie alleen maar is opgericht ‘om Amerika te naaien’.”
Averechtse gevolgen
Ook Frank Albers, professor Amerikaanse cultuur aan de Universiteit Antwerpen, is niet erg optimistisch. “Ik vrees dat het allemaal maar schijn is. Het probleem is dat de woorden van Donald Trump en zijn trawanten geen waarde hebben. Die mensen leven in een schijnwereld, waarin Oekraïne de oorlog is begonnen. Dus, of het nu gaat over defensiebeleid of over handelstarieven: ik zal deze Amerikaanse regering pas geloven als er daden worden gesteld. Die kunnen er komen. Het is afdoende berekend dat de importheffingen van Trump het leven van de Amerikanen duurder zullen maken. Daarvoor hebben zij hem niet verkozen. Hopelijk komt er actie wanneer het doordringt dat zijn beleid averechtse gevolgen heeft.”
UGent-professor Europese politiek Hendrik Vos is wel nog enigszins positief. “Ik denk dat het wel klopt dat de dooi is ingezet. Ook al is het dan van moeten. Donald Trump stelt vast dat het Amerika eigenlijk niet beter maakt als hij de confrontatie aangaat met heel de wereld. Dat hij zorgt voor instabiliteit op de beurzen, en voor veel verzet binnen zijn partij, ook al zeggen weinigen iets luidop. Dat er een prijs hangt aan zijn beleid. Daarin ligt een belangrijk deel van de verklaring waarom hij toenadering zoekt met Europa.”
LEES OOK. Voor de echte EU-leiders neemt Trump de telefoon niet eens op: Meloni is Europa’s laatste troefkaart
“Kun je daarop bouwen? Ik denk dat de kans reëel is. Maar aan de andere kant is Trump zo onvoorspelbaar dat hij misschien nog dingen zal doen die zo fenomenaal tegen de Amerikaanse belangen ingaan, waardoor morgen alles weer een andere richting uitgaat. Europa mag dus niet euforisch worden, maar moet koel en rustig zijn. Wat is in ons belang? Hoe kunnen we de wereld in het algemeen stabieler maken? Wij in Europa moeten nuchter blijven en er zo goed mogelijk voor zorgen dat iedereen met mekaar blijft praten.”
|